Decyzja o rozstaniu z małżonkiem choć często bywa bolesna, czasem jest jedyną szansą na rozpoczęcie nowego życia. W takiej sytuacji wiele osób zaczyna poważnie myśleć o rozwodzie. Małżonkowie muszą mieć świadomość, że rozwiązanie małżeństwa przez rozwód to definitywne ustanie ich małżeństwa.
Jeżeli już podjęliśmy decyzję, że chcemy rozwodu, powinniśmy się zastanowić czy poradzimy sobie sami czy potrzebujemy pomocy prawnika. Dla wielu osób wizyta w sądzie w charakterze świadka jest niemałym przeżyciem, a co dopiero występowanie przeciwko swojemu małżonkowi i opowiadanie o wszystkich, nawet najbardziej intymnych kwestiach swojego życia.
Sprawy rozwodowe należą do trudnych i skomplikowanych spraw. Bardzo często w grę wchodzą duże emocje. Wsparcie innej osoby, w tym wypadku wykwalifikowanego pełnomocnika, pozwoli łagodniej przejść cały proces sądowy.
Kiedy można złożyć pozew o rozwód?
Odpowiadając na to pytanie należy stwierdzić czy między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. Są to niezbędne przesłanki orzeczenia rozwodu. Rozkład ma charakter zupełny, jeżeli ustały więzi fizyczne, duchowe i gospodarcze małżonków. Dla sądu orzekającego rozwód istotne będzie współistnienie tych trzech przesłanek. Trudności może sprawiać stwierdzenie trwałości rozkładu pożycia. Rozkład pożycia określa się jako trwały, gdy opierając się na doświadczeniu życiowym możemy przyjąć, że nie nastąpi w przyszłości ponowne ukształtowanie się więzi małżeńskich. Zgodnie z linią orzeczniczą wielu sądów rozwodowych, aby można było mówić, że nastąpił trwały rozkład pożycia często przyjmuje się upływ co najmniej 6 miesięcy od rozpadu związku.
Istnieją także negatywne przesłanki orzeczenia rozwodu, czyli sytuacje w których sąd nie udzieli małżonkom rozwodu. Mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód.
Rozwód, a może separacja?
Separacja stanowi alternatywę dla małżonków, którzy z różnych powodów nie chcą orzeczenia rozwodu albo nie są jego pewni. Separacja może być etapem przejściowy do nawiązania przez małżonków zerwanych więzi.
Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd orzekł separację. Przesłanki orzeczenia separacji są podobne do przesłanek rozwodowych, z tym zastrzeżeniem, że wystarczy żeby rozkład pożycia był zupełny. Orzeczenie separacji ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód za wyjątkiem faktu, że małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć nowego małżeństwa. Rozwód powoduje ostateczne rozwiązanie małżeństwa. Separacja może być zniesiona orzeczeniem sądu, co powoduje ustanie jej skutków.
Pozew o rozwód
Właściwym do rozpoznania sprawy o rozwód jest Sąd Okręgowy, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania. Opłata stała od pozwu rozwodowego lub o separację wynosi 600 zł. Jeżeli osobę, które chce złożyć pozew, nie stać na jego opłacenie, może starać się o zwolnienie z kosztów, uzasadniając wniosek swoją sytuacja majątkową. Decyzja zawsze należy do sądu orzekającego.
Od momentu złożenia pozwu do sądu, do wyznaczenia terminu pierwszej rozprawy może minąć około pół roku (SO Katowice).
Rozwód z orzeczeniem o winie czy bez?
Orzekając rozwód sąd orzeka czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Jednakże na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie. W tym wypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy. Sąd de factomoże orzec, że oboje małżonkowie są winni, tylko jeden z małżonków jest winny, a także może nie orzekać o winie za rozpad małżeństwa.
Aby łatwiej było odpowiedzieć na to pytanie należy zastanowić się czy mamy wystarczające dowody na potwierdzenie winy drugiego z małżonków za rozpad małżeństwa. Często elementem decydującym o tym, czy chcemy orzeczenia rozwodu z winy drugiego małżonka jest kwestia alimentów. Czasami jest to kwestia ambicjonalna. Przy ustalaniu winy jednego z małżonków należy nastawić się na długotrwały proces, które może się ciągnąć nawet latami. Wszystko zależy od stopnia skomplikowania sprawy.
Jeżeli jednak dojdziemy do wniosku, że mamy wypracowane stanowisko, a rozwód jest tylko potwierdzeniem istniejącego stanu rzeczy warto zastanowić się czy rozwód bez ustalania winy będzie dla nas korzystniejszy. Na pewno będzie dużo szybszy. Czasami sprawy o rozwód bez orzekania o winie mogą zakończyć się na pierwszej rozprawie.
Inne rozstrzygnięcia sądu rozwodowego
W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga także o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia. W braku porozumienia sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia. Na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem.
Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe.
Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać także podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.
Alimenty po rozwodzie
Z chwilą orzeczenia rozwodu powstaje między byłymi małżonkami stosunek alimentacyjny. Można wyróżnić dwie sytuacje, w której będzie można żądać alimentów:
- Alimenty między rozwiedzionymi małżonkami w razie uznania ich za winnych rozkładu pożycia lub też nieorzekania przez sąd rozwodowy o winie. Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.
- Alimenty od małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia na rzecz małżonka niewinnego. Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.
Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa.
Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży termin pięcioletni.
